Jakie są przyczyny i objawy nadmiaru potasu we krwi?
Potas jest niezbędnym pierwiastkiem do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a w szczególności do właściwej pracy nerwów i mięśni. Niestety, jego nadmiar we krwi jest niekorzystny dla zdrowia i w skrajnych przypadkach może nawet zagrażać życiu. Jak zatem objawia się ten stan, określany też mianem hiperkaliemii? Jakie są jego przyczyny i jak go leczyć? Tego dowiecie się z dzisiejszego artykułu! Zapraszamy do lektury!
Spis treści:
1. Hiperkaliemia – co to jest?
2. Nadmiar potasu w organizmie – skąd się bierze?
3. Nadmiar potasu we krwi – objawy
4. Nadmiar potasu – leczenie
5. Jak obniżyć potas w organizmie?
Hiperkaliemia – co to jest?
Potas to jeden z najważniejszych pierwiastków w organizmie, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy oraz warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowo-mięśniowego, w tym przede wszystkim serca. Tutaj warto jednak wiedzieć, że aż 90 procent potasu znajduje w komórkach organizmu, a jedynie 10% znajduje się w przestrzeni pozakomórkowej, czyli w płynach tkankowych i we krwi. I to właśnie poziom potasu w osoczu jest jednym z wyznaczników równowagi elektrolitowej, a jego prawidłowa wartość nie powinna przekraczać 5,5 mmol/l. Gdy przekroczy ten poziom, oznacza to hiperkaliemię, czyli nadmiar potasu we krwi. Klinicznie można wyróżnić jej trzy postacie:
- łagodną przy stężeniu potasu 5,5–6,0 mmol/l,
- umiarkowaną przy stężeniu potasu 6,1–7,0 mmol/l,
- ciężką przy stężeniu potasu powyżej 7,1 mmol/l.
Nadmiar potasu w organizmie – skąd się bierze?
Nerki są odpowiedzialne za usuwanie nadmiaru potasu z organizmu i pomagają one zachować jego prawidłowy poziom we krwi. Oznacza to, że jego nadmiar w organizmie najczęściej dotyczy osób, które mają problemy z nerkami, przez co proces ten nie przebiega w sposób prawidłowy. Do najczęstszych przyczyn powodujących taki stan zaliczamy między innymi niewydolność nerek, cukrzycę oraz niedoczynność kory nadnerczy. W przypadku takich zaburzeń, hiperkaliemia może być wynikiem spożywania zbyt dużej ilości potasu z pożywienia, zbyt wysokiej podaży tego pierwiastka z leków lub suplementów, podaży pozajelitowej lub krwotoków do przewodu pokarmowego.
Co powoduje nadmiar potasu w organizmie?
Problemy z nerkami to nie jedyna przyczyna gromadzenia się potasu w organizmie. Oprócz niej, na nadmiar tego pierwiastka we krwi może wpływać:
- kwasica metaboliczna;
- niedobór insuliny u pacjentów z cukrzycą;
- nadmierna podaż potasu z żywności u osób z zaburzonymi mechanizmami
- autoregulacji;
- nadmierna podaż potasu z suplementów diety;
- spożywanie nadmiernej ilości niektórych ziół i preparatów roślinnych (bazie żeń-
- szenia syberyjskiego, konwalii majowej, owoców głogu);
- stosowanie leków przeciwzapalnych (np. ibuprofen, naproksen, diklofenak);
- stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych (np. trimetoprim, sulfametoksazol, amoksycylina)
- stosowanie leków immunosupresyjnych (np. cyklosporyna A, takrolimus, ketokonazol)
- niedokrwistość hemolityczna;
- rabdomioliza (rozpad mięśni);
- posocznica (sepsa);
- zespół rozpadu nowotworu, czyli uwalnianie potasu z komórek w wyniku ich rozpadu.
W jakich produktach znajduje się dużo potasu?
Spożywanie produktów bogatych w potas może przyczyniać się do jego gromadzenia się w organizmie, ale dotyczy to przede wszystkim osób, które mają problemy z nerkami lub z innych przyczyn występuje u nich ryzyko hiperkaliemii. Do tych produktów zaliczamy:
- mięso białe;
- mięso czerwone;
- ryby, w tym przede wszystkim pstrąga, makrelę, szprotki i halibuta;
- produkty wędzone;
- przetwory rybne i mięsne;
- świeże i suszone grzyby;
- sól kuchenna o dużej zawartości potasu;
- owoce suszone,
- owoce świeże, w tym przede wszystkim banany, maliny, porzeczki, brzoskwinie,
- śliwki i winogrona;
- warzywa świeże, w tym przede wszystkim ziemniaki, buraki, szpinak, rzepa,
- pomidory, bób i cukinia;
- płatki zbożowe;
- otręby pszenne;
- kasze;
- koncentraty.
Nadmiar potasu we krwi – objawy
W jaki sposób objawia się nadmiar potasu? Tak naprawdę łagodny i umiarkowany wzrost stężenia potasu we krwi najczęściej pozostaje bezobjawowy i jego wykrycie jest możliwe jedynie podczas rutynowych badań krwi. Jeżeli jednak poziom ten jest wyższy, wtedy objawami hiperkaliemii może być apatia, zmęczenie, zawroty głowy, wymioty, nudności, osłabienie mięśni, zaburzenia czucia, skurcze mięśni oraz splątanie. Znacznie rzadziej jest to porażenie mięśni, drgawki oraz bradykardia, czyli spowolnienie pracy serca i zmiany w EKG. W skrajnych przypadkach taki stan może prowadzić nawet do zatrzymania krążenia i śmierci.
Nadmiar potasu – leczenie
Leczenie hiperkaliemii polega przede wszystkim na zlokalizowaniu jej przyczyn, a następnie ich usunięciu. W tym wypadku pomocne może być odstawienie leków i suplementów powodujących nadmiar potasu we krwi lub stosowanie środków zmniejszających jego stężenie, takich jak mimetyki, wapń czy wodorowęglany. Korzystne będzie też stosowanie leków moczopędnych, które pomogą w usuwaniu nadmiaru potasu z organizmu oraz zmniejszenie spożycia produktów bogatych w ten pierwiastek. Jeżeli te metody nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, może się okazać, że niezbędna będzie hemodializa, czyli użycie maszyny, która filtruje krew w momencie, gdy nerki nie są w stanie tego robić. Alternatywą są jeszcze dożylne wlewy glukozy i insuliny. I choć działają one tylko przejściowo, to pozwalają zapobiec zatrzymaniu akcji serca w ciężkich przypadkach, a tym samym mogą uratować pacjentowi życie.
Jak obniżyć potas w organizmie?
Aby obniżyć zawartość potasu w organizmie, podstawą jest odpowiednio dobrany jadłospis. Powinniśmy więc zwracać szczególną uwagę na to, ile produktów z jego wysoką zawartością lądują na naszym talerzu oraz w jaki sposób są przygotowywane. Tutaj warto więc zaznaczyć, że zwartość tego pierwiastka w spożywanych warzywach można ograniczyć, przez krojenie je w drobne kawałki i moczenie w gorącej wodzie przez około 2 godziny. Po tym czasie warzywa należy dokładnie opłukać chłodną wodą, a następnie gotować w świeżej wodzie. Oprócz tego, na diecie ubogiej w potas zaleca się jedzenie mniej surowych warzyw i owoców oraz wskazane jest spożywanie produktów niskotłuszczowych, w tym przyrządzanie potraw w odpowiedni sposób, czyli między innymi gotowanie, duszenie, smażenie beztłuszczowe i pieczenie w pergaminie. Na wydalanie potasu w bardziej wydajny sposób wpływa też odpowiednie nawodnienie organizmu, dlatego poza włączeniem do diety produktów ubogich w ten pierwiastek, powinniśmy też wypijać dużą ilość płynów, a zwłaszcza wody.
Zapraszamy też do lektury innych artykułów z kategorii zdrowie, w której między innymi wyjaśniamy jakie są objawy nadmiaru żelaza w organizmie oraz podpowiadamy jak oczyścić organizm z kwasu moczowego.